Is een robot net zo creatief als… James Worthy?
James Worthy werd nationaal bij een breder publiek bekend door zijn prachtige columns in Het Parool: “De vis tikt de dobber drie keer aan en dan is het raak. De jongen kijkt naar de vis die hij heeft gevangen. Het is een mooie vis. Veel te mooi om van de zee te stelen. De jongen wil de zee niet boos maken en gooit de vis terug. Dankbaar gespartel.” Worthy zijn werk schittert van de beeldspraak, rare taalbewegingen en scherpzinnigheden. Maar kan een robot of kunstmatige intelligentie ooit de schrijfstijl van Worthy verslaan?
Technologie is ontstaan uit ideeën van de mens. Zonder creativiteit komen we nergens. Het is het toverwoord van deze tijd. Zelfs in het corporate bedrijfsleven gonst het door de gangen en hangen de kantoorwanden vol gele, roze, blauwe en groene post-its. Scrum! En het mooie is: iedereen is natuurlijk op de een of andere wijze creatief. Maar is een machine net zo creatief als wij mensen? Een paar jaar geleden schilderde een robot een ‘echte Rembrandt’. Een initiatief van het Rijksmuseum en de ING Bank. Op basis van analyses van de echte meesterwerken werd haarfijn een realistisch portret vervaardigd. Maar liefst 345 stukken werden omgezet in harde data door historici en techneuten. Kenners zouden het niet van een echte Rembrandt kunnen onderscheiden. 400 jaar na Rembrandt’s leven. Machines kunnen dus heel goed analyseren en reproduceren. Maar dat is nog geen creativiteit natuurlijk.
Wat is creativiteit dan wel? Carsten de Dreu van de Universiteit Leiden ziet creativiteit als een product, inzicht of idee dat nieuw en origineel is en tegelijkertijd ergens op slaat. In Leiden onderzoekt hij de neurobiologie en psychologie achter creativiteit op de werkvloer en in de wetenschap. “Je kan creativiteit omschrijven als een combinatie van losjes en flexibel denken aan de ene kant, en gecontroleerd en systematisch werken aan de andere kant. Out of the box-denken en tegelijkertijd volhardend zijn. (…) Daarbij komt dat vlieguren maken heel belangrijk is voor creativiteit. We zien dat de meer creatieve geesten, zoals schrijvers, componisten en wetenschappers, over het algemeen ontzettend veel geoefend hebben in hun tak van sport.” Mensen kunnen dus getraind worden om creatief te denken in de zoektocht naar het eureka-moment. Kunstmatige intelligentie is 100% afhankelijk van de informatie die we erin stoppen en kan uit zichzelf ook geen verbinding maken met informatie die er niet in zit.
Oh, dus daar stopt creativiteit? Zeker niet! Door de inzet van robots, deep learning en kunstmatige intelligentie stellen we mensen in staat creatiever te zijn dan ooit te voren. “Kunstmatige intelligentie heeft de potentie om het werk, welzijn en de creativiteit van de mens te verhogen, als we het inzetten voor klussen die we zelf liever niet doen. Het is toch fantastisch als we niet worden afgeleid door bijzaken, maar juist creatief kunnen zijn” stelt Luc Steels, professor kunstmatige intelligentie van de Vrije Universiteit Brussel. Voor wie met taal werkt, van vertaling tot lokalisatie, zal dit zeker gelden. Meer hersenruimte vrijmaken om creatief tot de beste oplossing te komen. In talloze sectoren zijn robots met een opmars bezig. In Finance kunnen robots veel meer data verzamelen dan een menselijk brein ooit aankan. In Retail kunnen robots consumer needs herkennen. Justitie kan makkelijker tot beter bewijs komen. In Healthcare worden wereldwijd krachten gebundeld om tot een remedie tegen kanker te komen. En ga zo maar door.
Een robot zal voorlopig dus nog niet zo bijzonder kunnen schrijven als onze eigen James Worthy. Geniet nog even mee: “‘Er staan belangrijke updates klaar. Wilt u opnieuw opstarten of moeten we u helpen herinneren?’ Ze drukt met een vinger op de help-mij-herinnerenknop op haar borstkas.” Worthy schrijft nu, anno 2020, voor Nieuwe Revu en nog een aantal bladen.
Voor zijn columns in Het Parool James Worthy. Voor een compleet overzicht van zijn werkzaamheden, klik James Worthy (schrijver) Wikipedia. Tenslotte, voor de totstandkoming van dit artikel gebruikten we diverse zoekmachines en browsers. Robots dus. Die na een paar zoektermen precies de resultaten opleverden waar we naar op zoek waren. Hoe konden we ooit zonder?