Thanksgiving: iedereen viert het op zijn eigen manier!

We kennen het allemaal van tv. Niets is Amerikaanser dan Thanksgiving, de dag waarop families bij elkaar komen om met een diner het begin van het Amerikaanse holiday season in te luiden, en die tegenwoordig vooral in het teken staat van samenzijn.

De betekenis van het woord Thanksgiving ligt voor de hand: "Bedankt voor het geven". De term werd oorspronkelijk gebruikt door de Pilgrim Fathers, de puriteinse kolonisten die zich in de zeventiende eeuw in Noord-Amerika hadden gevestigd, om god te danken voor de overvloed en kwaliteit van hun oogst. Hier komt het traditionele maar unieke menu voor Thanksgiving vandaan: kalkoen, pompoen, zoete aardappelen, pecannoten enz. Voedsel dat door de nieuwkomers werd ontdekt toen ze in Amerika aankwamen.
Het duurde niet lang voordat de feestdag zich losmaakte van dit religieuze begin. De datum aan het einde van november werd gekozen om het feest landelijk te kunnen vieren. Thanksgiving wordt sinds het presidentschap van Franklin D. Roosevelt gevierd op de vierde donderdag van november. Dit jaar valt Thanksgiving in de Verenigde Staten op 22 november. In andere landen over de hele wereld heeft het echter al plaatsgevonden, op 8 oktober in Canada, 1 november in Liberia en 25 oktober op het Caribische eiland Grenada, om maar een paar voorbeelden te noemen. Achter het woord Thanksgiving gaat een eeuwenoude traditie schuil, zo oud als de landbouw zelf: de oogst.

In de Griekse Oudheid werd eind oktober-begin november de Pyanepsia gevierd, een feest waarbij de eerste gedroogde groenten van het jaar aan de goden werden geofferd om hen te danken omdat ze de oogst gunstig gezind waren geweest. Tijdens het al in het Oude Testament beschreven Joodse Loofhuttenfeest, ook wel Soekot genoemd, nuttigen de gelovigen samen maaltijden die in het teken staan van sociale gelijkheid en vergezeld gaan van gebeden van dank aan god voor de vruchtbaarheid van de aarde.

Thanksgiving werd dus niet uitgevonden door de eerste Europese kolonisten in Amerika, maar gaat terug op een voorouderlijke traditie die zij naar Amerika brachten en aanpasten aan de Nieuwe Wereld.

In Nederland worden twee oogstdankfeesten gevierd. De eerste, Dankdag, vindt plaats op de eerste woensdag van november in protestantse kerken, en is net als de Amerikaanse versie een gelegenheid om god te danken voor de oogst. Het tweede feest wordt op dezelfde dag als Thanksgiving gevierd in de Pieterskerk in Leiden, ter nagedachtenis aan de vele Britse kolonisten die in Leiden woonden voordat ze in Amerika de kolonie rond Plymouth stichtten (waar volgens de overlevering de eerste Thanksgiving werd gevierd). Deze Pilgrim Fathers, die sinds 1608 hun toevlucht hadden gezocht in Leiden omdat ze daar vrijelijk hun godsdienst konden belijden, maakten de overtocht met de Mayflower en de schepen die daarop volgden.

Elk jaar worden er ook oogstfeesten gehouden in Duitsland (Erntedankfest, op 6 oktober, wat ook de dag is van de Duits-Amerikaanse vriendschap), en in het Verenigd Koninkrijk tussen eind september en eind oktober (waar het feest teruggaat op een voorchristelijke Saksische traditie).

Thanksgiving werd tijdens de Amerikaanse bezetting ook geïntroduceerd in Japan, waar het gevierd wordt op 23 november (勤労感謝の日 Kinrō Kansha no Hi). Het is een dag waarop werk, productie en wederzijdse dankbaarheid worden gevierd. Deze feestdag gaat terug op het oude Shintoïstische oogstdankfeest (Niiname-sai, 新 嘗 嘗 祭).

Naast de feestdagen die rechtstreeks verband houden met de Amerikaanse Thanksgiving, zijn er ook oogstdankfeesten in India (Thai Pongal, in januari, ook gevierd in Sri Lanka en Maleisië). In Senegal viert het Diola-volk Kamagnene, wat "koken van de nieuwe rijst" betekent en een tijd is om de geesten te danken voor de overvloedige regenval die voor een goede oogst heeft gezorgd. Daarnaast viert men in China en diverse landen in Zuidoost-Azië eind september (dit jaar op de 24ste) het Midherfstfestival, ook wel Maanfestival genoemd; een feest dat in het teken staat van de eenheid van de familie en het samenzijn en dat al minstens 1500 jaar wordt gevierd.

Al sinds mensenheugenis is het idee achter al deze feesten hetzelfde: het vieren van het voedsel dat de natuur ons biedt en genieten van het plezier van samenzijn.

Dus waar ter wereld je ook woont of wat je tradities ook zijn: Happy Thanksgiving!